نویسنده: عبدالحکیم سیدزاده
کلام پـروردگار:
أعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
«اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَهٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا وَفِی الْآَخِرَهِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَهٌ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّهٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آَمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ» [سوره‌ی حدید:۲۰ – ۲۱]
ترجمه:
بدانید که زندگانی دنیا تنها بازی و بیهودگی و آرایش و فخر فروشی در میانتان و افزون خواهی در اموال و اولاد است و بس؛ مانند بارانی که گیاهان آن کشاورزان را به شگفت می‌آورد، سپس خشک می‌شود، پس آن را زرد می‌بینی و آنگاه خرد و تکه تکه می‌گردد و در آخرت عذابی سخت است و نیز از سوی خدا آمرزش و خشنودی است و نیست زندگانی دنیا مگر متاع فریب‌انگیز . به پیش تازید برای رسیدن به مغفرت پروردگارتان و بهشتی که پهنه‌ی آن مانند پهنه‌ی آسمان و زمین است و برای کسانی که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده‌ا‌ند، آماده شده است؛ این فضل خداوند است که به هر کس بخواهد می‌دهد؛ و خداوند صاحب فضل عظیم است.
در پرتو آیات:
در این آیات حاصل امر دنیای دنیا پرستان بیان شده است؛ یعنی انسان در اوایل عمر به لهو و لعب و سپس به آرایش و پیرایش و بعد از آن به خود بالیدن و خودستایی می‌پردازد و پس از آن در پی آوازه قرار می‌گیرد و می‌خواهد در عزت، قدرت، مال و جاه از دیگران برتر باشد.
خداوند متعال در آیه‌ی دیگر می‌فرماید: «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالقَنَاطِیْرِ المُقَنْطَرَهِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّهِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَهِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَاللهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» [آل عمران/۱۴]؛ «محبت امور مادی، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسب‌های ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است؛ این‌ها سرمایه‌ی زندگی پست [مادی] است و سرانجام نیک، نزد خداست.»
سپس الله تعالى زیبایی و شکوه فنا پذیر و نعمت‌های زوال پذیر دنیا را به گیاه تشبیه داده است. و همان گونه که کشاورز به مزرعه‌اش حریص است و برایش بی نهایت دلپسند و شگفت انگیز است، کافران هم نسبت به زندگی دنیا بی‌نهایت حرص دارند و به آن عشق می‌ورزند. و گیاهان دارای مدت زمان مشخصی هستند و پس از مدتی منظره‌ی زیبای آن به زردی و پژمردگی می‌گراید و سپس درو می‌شود و خرد خرد و پر پر می‌گردد؛ زندگانی دنیا هم به مانند آن اوّل جوان بوده و به تدریج پیر و فرتوت می‌گردد، انسان هم در اوّل عمر و عنفوان جوانی تر و تازه و با طراوت و خوش منظر است و به تدریج طباع او تغییر می‌کند و نیروهایش را از دست می‌دهد و از حرکت باز می‌ماند؛ و همین مطلب در سوره‌ی روم آمده است: «اللّهُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّهً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّهٍ ضَعْفًا وَشَیْبَهً یَخْلُقُ مَا یَشَاءُ وَهُوَ الْعَلِیْمُ الْقَدِیْرُ» [روم: ۵۴]؛ «خدا آن ذاتی است که شما را آفرید در حالی که ضعیف بودید؛ سپس بعد از ناتوانی، قوت بخشید و باز بعد از قوت، ضعف و پیری قرار داد؛ او هر چه بخواهد، می‌آفریند و دانا و تواناست.»
قرآن از انسان می‌خواهد بر غرور کالای زوال پذیر و پر جاذبه و کشش که انسان را به خود متمایل می‌کند و میخ‌کوب می‌گرداند، غالب و چیره گردد و خود را بالاتر و والاتر از بهره‌های چند روزه‌ی زندگی بداند و زندگانی‌ای که حاصلش بازیچه‌ی کودکان است، آن را در مقابل آخرت چیزی ناچیز و بی ارزش بداند. پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده است: «مَوضِعُ سَوطٍ فِی الجَنَّهِ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا فِیْهَا» (بخاری: ۶۴۱۵)؛ موضع یک شلاق در بهشت از دنیا و آنچه در آن است، بهتر می‌باشد؛ یعنی: کم‌ترین جا در بهشت.
و پیامبر صلى الله علیه و سلم فرموده است: «اَلْجَنَّهُ أَقْرَبُ إلى أَحَدِکُمْ مِنْ شِرَاکِ نَعْلِهِ وَالنَّارُ مِثْلُ ذَلکَ.» مسند احمد (۳۶۶۷)، بخاری (۶۴۸۸)؛ همانا بهشت به هر یکی از شما از بند کفشش به او نزدیک‌تر است و هم‌چنین است جهنم.
این حدیث دلیل است بر این‌که خیر و شر به انسان نزدیک است. از این جهت خداوند متعال انسان را به مبادرت به سوی خیرات (انجام دادن طاعات و ترک محرمات) ترغیب می‌دهد تا گناهان وی بخشوده شوند و ثواب و درجات برایش حاصل شود. در سوره‌ی آل عمران آمده است: «وَسَارِعُوا إلى مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّهٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِیْنَ» [آل عمران: ۱۳۳]؛ «و بشتابید برای رسیدن به آمرزشِ پروردگارتان، و بهشتی که وسعت آن، آسمان‌ها و زمین است و برای پرهیزگاران آماده شده است.» یعنی: پیش از مرگ چنان به طاعات و عبادات بشتابید که به ذریعه‌ی آن تمام تقصیرات شما معاف شود و بهشت پهناور ـ که عرض آن به اندازه‌ی عرض تمام آسمان‌ها و زمین‌هاست ـ نصیب شما گردد و در این کار سستی و تأخیر مناسب نیست. و در آخر آیه فرمود: بهشت وابسته به فضل خداست و ایمان و عمل صالح اسباب تحصیل آن هستند.
(منابع: تفاسیر ابن کثیر و عثمانی)
